خانواده درمانی شکلی تخصصی از مداخله روانشناختی است که بر بهبود عملکرد و روابط درون یک سیستم خانواده تمرکز دارد. تشخیص می دهد که مشکلات و چالش های فردی اغلب با پویایی خانواده در ارتباط هستند و به دنبال حل آنها از طریق یک رویکرد مشارکتی و جامع است. در اینجا یک مرور کلی از نحوه انجام یک جلسه خانواده درمانی معمولی یک ساعته و گزینه های مختلف موجود است:
-
ارزیابی اولیه: اولین جلسه معمولا شامل یک ارزیابی اولیه است که در آن خانواده با درمانگر ملاقات می کنند تا در مورد نگرانی ها، اهداف و انتظارات خود صحبت کنند. درمانگر اطلاعاتی را در مورد ساختار خانواده، پویایی، الگوهای ارتباطی، و هر موضوع یا تعارض خاصی جمع آوری می کند.
-
تعیین اهداف: خانواده همراه با درمانگر، اهداف خاصی را که می خواهند در طول درمان برای رسیدن به آنها تلاش کنند، شناسایی می کنند. این اهداف ممکن است به بهبود ارتباطات، حل تعارضات، تقویت انسجام خانواده یا رسیدگی به مسائل خاصی مانند مشکلات والدین، سوء مصرف مواد یا مشکلات رفتاری مربوط باشد.
-
مشارکت فعال: جلسات خانواده درمانی معمولاً شامل مشارکت فعال همه اعضای خانواده، از جمله والدین، خواهر و برادر، و گاهی اوقات اعضای خانواده گسترده است. درمانگر یک محیط امن و حمایتی ایجاد می کند که در آن هر یک از اعضای خانواده می توانند افکار، احساسات و نگرانی های خود را بیان کنند.
-
ارتباطات و حل مسئله: درمانگر به تسهیل ارتباط موثر در خانواده کمک می کند و تضمین می کند که همه فرصت شنیده شدن و درک شدن را دارند. تکنیک های حل مسئله ممکن است برای رسیدگی به درگیری ها یا چالش هایی که در طول جلسه به وجود می آیند استفاده شود. درمانگر خانواده را در ایجاد الگوهای ارتباطی سالم تر و مهارت های حل مشکل مشارکتی راهنمایی می کند.
-
رویکرد سیستمی: خانواده درمانی رویکردی سیستمی دارد، به این معنی که به جای تمرکز بر تک تک اعضا، بر درک چگونگی عملکرد خانواده به عنوان یک کل تمرکز دارد. درمانگر نقش متقابل نقش ها، پویایی ها و تعاملات درون سیستم خانواده و چگونگی کمک آنها به مسائل ارائه شده را بررسی می کند.
-
تکنیک های درمانی: تکنیک های درمانی مختلفی ممکن است در طول جلسات خانواده درمانی، بسته به نیاز خانواده و جهت گیری نظری درمانگر، مورد استفاده قرار گیرد. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
a. خانواده درمانی ساختاری: این رویکرد بر شفاف سازی و اصلاح نقش ها، مرزها و سلسله مراتب خانواده برای بهبود عملکرد خانواده تاکید دارد.
b. خانواده درمانی استراتژیک: درمانگرانی که از این رویکرد استفاده می کنند، مداخلات یا وظایف خاصی را برای برهم زدن الگوهای غیر مفید و ترویج تغییرات مثبت در خانواده ایجاد می کنند.
ج. روایت درمانی: این رویکرد بر درک و تغییر شکل داستان ها و معانی که خانواده ها به تجربیات خود اختصاص می دهند، با هدف ایجاد روایت های جدید و توانمندتر تمرکز دارد.
d. درمان مختصر راه حل محور: این رویکرد هدف گرا بر شناسایی و ایجاد نقاط قوت و منابع موجود خانواده برای تسهیل تغییرات مثبت تاکید دارد.
-
تکالیف و تمرین: خارج از جلسات درمانی، ممکن است به خانواده ها تکالیف یا تمریناتی برای تقویت مهارت های آموخته شده در طول درمان اختصاص داده شود. این می تواند شامل تمرین تکنیک های ارتباطی جدید، درگیر شدن در فعالیت های مشترک، یا اجرای استراتژی هایی برای مقابله با چالش های خاص باشد.
-
پیشرفت و ارزیابی:در طول فرآیند درمانی، درمانگر به طور دوره ای پیشرفت خانواده را در جهت اهداف خود ارزیابی می کند. بازخورد و ارزیابی ارائه می شود و ممکن است بر این اساس تنظیماتی در رویکرد درمانی یا طرح درمانی انجام شود.
خانواده درمانی طیف وسیعی از گزینه ها را برای پاسخگویی به ساختارها و نیازهای مختلف خانواده ارائه می دهد. این می تواند شامل اعضای نزدیک خانواده، خانواده های ترکیبی یا اعضای خانواده گسترده باشد. علاوه بر این، خانواده ها ممکن است انتخاب کنند که در جلسات خانواده درمانی فردی شرکت کنند یا به جلسات گروه درمانی با خانواده های دیگری که چالش های مشابهی را تجربه می کنند، بپیوندند.
تکرار و مدت جلسات خانواده درمانی می تواند بسته به شرایط خاص خانواده و اهداف درمانی متفاوت باشد. جلسات معمولاً حدود یک ساعت طول می کشد، اما ممکن است بر اساس نیازهای خانواده و توصیه درمانگر تنظیم شوند.
به طور کلی، خانواده درمانی محیطی مشارکتی و حمایتی را برای خانواده ها فراهم می کند تا به چالش های خود رسیدگی کنند، روابط خود را تقویت کنند و تغییرات مثبت را تقویت کنند. درک، ارتباط، و انعطاف‌پذیری را در سیستم خانواده ارتقا می‌دهد و منجر به بهبود رفاه کلی می‌شود.